Có loại lại lập lờ, trộn lẫn với rau quả “hái từ vườn”. Tuy nhiên, điều đáng quan tâm hơn là chất lượng sản phẩm, mỗi tháng, cơ quan chức năng lại phát hiện thêm một mẫu rau quả nhập khẩu nhiễm hóa chất vượt ngưỡng tối đa cho phép, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người dân.

Rau củ quả nhiễm hóa chất độc hại

Ra chợ những ngày này, các bà nội trợ dễ dàng tìm mua những quả lựu tươi nguyên, tròn trĩnh và ngọt lịm. Được các tiểu thương giới thiệu là lựu đang vào mùa, vừa ngon lại rẻ (giá từ 25.000 – 30.000đ/kg), không ít người tiêu dùng đã bị qua mặt về xuất xứ và nguồn gốc của nó.

Mới đây, cơ quan chức năng vừa công bố mẫu lựu nhập khẩu từ Trung Quốc (TQ) có chứa dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) vượt ngưỡng cho phép cao, những chất này gây bệnh về tim, gan, thận, thậm chí ảnh hưởng đến thần kinh. Ngoài mẫu lựu, danh sách “đen” về trái cây nhập từ TQ còn có thêm nho và mận.

Ông Nguyễn Xuân Hồng - Cục trưởng Cục BVTV - cho hay: “Một mẫu mận tươi nhập khẩu qua cửa khẩu Lạng Sơn chứa dư lượng carbendazim. Hai mẫu nho tươi nhập khẩu qua cửa khẩu Lào Cai có dư lượng difenoconazole và một mẫu lựu chứa tubeconazole và carbendazim. Mức dư lượng phát hiện được đều vượt mức tối đa cho phép theo quy định của Việt Nam từ 1,5 - 5 lần”.

Đây không phải là lần đầu tiên hoa quả tươi nhập khẩu bị “thổi còi” về chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP). Trước đó, khoảng tháng 7 – 8, Cục BVTV đã lấy 104 mẫu trái cây, rau củ nhập khẩu từ TQ và một số nước khác để phân tích, phát hiện 3 mẫu nho và khoai tây nhập khẩu của TQ có dư lượng difenoconazole và chlorpyrifos ethyl vượt 3 - 5 lần tiêu chuẩn về VSATTP của Việt Nam.

Theo ông Hồng, điều đáng lo ngại là các hoạt chất nói trên vượt ngưỡng quy định sẽ gây nguy hại cho sức khỏe người dân, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh và một số cơ quan nội tạng. Nếu tích lũy vào cơ thể con người theo thức ăn, đến ngưỡng nào đó sẽ gây ra các chứng bệnh về nội tạng và đau thần kinh bộc phát.

Tất cả các mẫu rau quả nhập khẩu bị phát hiện hóa chất vượt ngưỡng đều đã phải tái xuất về nước nhập khẩu ngay tại cửa khẩu theo quy định. Tuy nhiên, chứng kiến những nông sản này có mặt nhan nhản trên thị trường, mới thấy những lô hàng bị kiểm soát và phát hiện dường như chỉ là “muối bỏ bể”. Vào các chợ dân sinh, dễ dàng tìm thấy các sạp hàng bày bán tràn lan hoa quả tươi nhập khẩu mà người tiêu dùng không thể xác định được chất lượng.

Kiểm soát ngoài tầm với

VSATTP đối với rau- củ- quả nhập khẩu lâu nay vẫn là nỗi đau đầu của cơ quan chức năng. Các cuộc họp khẩn của Bộ NNPTNT về VSATTP gần đây, hầu như tháng nào cũng đều có báo cáo về các mẫu rau- củ- quả nhập khẩu nhiễm hóa chất độc hại. Bất cập nhất hiện nay, theo Cục BVTV chính là khâu kiểm soát chất lượng từ biên giới.

Quy trình lấy mẫu kiểm tra chất lượng VSATTP thường là lấy 10% trên tổng số lô hàng nhập khẩu lần thứ nhất vào VN. Trong quá trình chờ kết quả kiểm định, tất cả số hàng vẫn được thông quan. Trường hợp kết quả mẫu kiểm định vi phạm về VSATTP, tức dư lượng thuốc BVTV vượt ngưỡng cho phép, lần nhập khẩu tiếp theo của DN sẽ lấy mẫu trên 30% tổng lô hàng, đồng thời yêu cầu tái xuất về nước nhập khẩu ngay tại cửa khẩu nếu phát hiện có vi phạm.

Bô NNPTNT cũng thừa nhận, cái khó nhất hiện nay là số lượng mẫu kiểm định quá nhiều, trong khi số lượng đơn vị phân tích mẫu tại khu vực biên giới thì có hạn. Dù Cục BVTV đã có phương án chỉ định thêm các phòng thí nghiệm phân tích mẫu song trong thực tế, công việc này đang quá tải đối với các đơn vị kiểm định.

Bên cạnh đó, các cơ sở kiểm định tại khu vực biên giới hiện chỉ đơn thuần là kiểm tra nhanh, còn lại hầu hết phải chuyển về hệ thống các phòng kiểm định nội địa. Công tác kiểm định chất lượng vẫn còn quá rườm rà, vướng nhiều ở khâu thủ tục. Cùng với việc lấy mẫu trực tiếp, cơ quan chức năng còn lập hồ sơ xác định các nhóm rau- củ- quả có nguy cơ nhiễm dư lượng thuốc BVTV vượt ngưỡng cao, tập trung vào công tác kiểm tra tại các cửa khẩu.

Thực tế, việc kiểm tra và buộc tái xuất hàng hóa vi phạm quy định về VSATTP của VN vẫn chỉ đếm trên đầu ngón tay, chủ yếu mới mang tính thông báo, cảnh cáo phía đơn vị nhập khẩu. Với các mẫu rau- củ- quả vi phạm, hiện mới chỉ mặt hàng nho tươi nhập khẩu từ TQ buộc phải tái xuất 100% về nước. Điều đáng lo ngại là với các mặt hàng nho, khoai tây, Cục BVTV cho hay- hiện phía TQ đã chủ động lấy hàng từ các vùng chưa có lô hàng bị cơ quan kiểm dịch VN phát hiện có chứa dư lượng thuốc BVTV để xuất khẩu vào nước ta.

Cục BVTV đang truy xuất nguồn gốc các loại rau- củ- quả của TQ có dư lượng thuốc BVTV cao hơn mức quy định. Ngoài ra, để kiểm soát chặt hơn chất lượng hàng hóa trên thị trường hiện nay, cơ quan chức năng sẽ tiếp tục lấy mẫu các loại rau- củ- quả nhập khẩu từ TQ và các nước khác bán trên thị trường trong nước để xác định các mối nguy hại và thông báo công khai cho người dân biết.

Đồng thời, từ ngày 27.9 tới, thông tư 39 quy định danh mục vật thể thuộc diện kiểm dịch thực vật phải phân tích nguy cơ dịch hại trước khi nhập khẩu vào VN sẽ có hiệu lực thi hành. Cây, quả tươi, vỏ, hạt cỏ, gỗ… phải được phân tích nguy cơ dịch hại khi lần đầu tiên nhập khẩu vào VN hoặc có xuất xứ mới. Các vật thể khác không quy định tại thông tư này, khi nhập khẩu nếu bị phát hiện thấy có dịch hại cũng phải tiến hành phân tích nguy cơ dịch hại.

Những động thái nói trên từ phía các cơ quan chức năng, dù đã thể hiện sự ráo riết vào cuộc, song so với thực tế là vẫn hoàn toàn ngoài tầm với. Khi mà mỗi ngày vẫn có hàng trăm tấn trái cây không rõ xuất xứ nguồn gốc tuồn vào nước ta bằng đủ mọi cách, tràn lan trên thị trường thì chịu thiệt vẫn là người tiêu dùng VN.

Ông Nguyễn Văn Tuân - Chi cục trưởng Chi cục Kiểm dịch vùng 8 Lào Cai: Hàng hóa nhập khẩu vẫn ở mức an toàn Thời điểm này, hàng hóa xuất nhập khẩu qua Lào Cai không tăng. Trong thời gian qua, Kiểm dịch vùng 8 đã tăng cường kiểm tra, kiểm soát các mặt hàng rau- củ- quả nhập khẩu vào VN và đã phát hiện một số nhóm mặt hàng như nho và lựu có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt ngưỡng cho phép, đơn vị đã báo cáo Cục Quản lý thực vật. Trong số các mặt hàng hoa quả nhập khẩu từ TQ vào VN qua Lào Cai như: Cải bắp, cải thảo, khoai tây, lựu, nho, đào, xoài..., trong quá trình kiểm dịch chưa phát hiện các sinh vật gây hại nguy hiểm. Từ đầu năm đến nay, đơn vị đã tiến hành kiểm tra về ATVSTP đối với 284 mẫu và 199 mẫu được kiểm nghiệm bằng phương pháp thử nhanh, phát hiện trên 15% các dư lượng thuốc bảo vệ thực vật ở mức cao và đã chuyển 85 mẫu về bộ để kiểm tra một cách chính xác từng loại thuốc. Đã phát hiện 5/284 mẫu vượt quá mức cho phép. Trước tình trạng trên, Chi cục Kiểm dịch vùng 8 yêu cầu đối tác phía TQ kiểm soát toàn bộ các lô hàng xuất khẩu vào VN để không bị xáo trộn, từng bước thống kê và khi phát hiện lô hàng nào vượt ngưỡng phải kiểm soát chặt, cương quyết không cho phép nhập khẩu. Để đảm bảo chất lượng hàng hóa nhập khẩu, trước hết các DN nhập khẩu phải nghiêm túc thực hiện các yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước, nhập khẩu những mặt hàng có chất lượng, đảm bảo quyền lợi và sức khỏe cho người tiêu dùng. Ngoài ra, các cơ quan chức năng cũng cần tăng cường công tác quản lý, kiên quyết và xử lý nghiêm các đối tượng cố tình vi phạm. Đặng Tiến ghi